Uit de vele brieven die Marcel schrijft als antwoord op de condoléances die de familie heeft ontvangen na het overlijden van Adrien Proust in 1903, kiezen we een citaat dat getuigt van zijn achting, liefde en dankbaarheid tegenover zijn ouders:  

‘ Une mauvaise santé (que je bénis maintenant de m’avoir ainsi donné les meilleurs années de ma vie) m’empêchait depuis quelques années de presque plus jamais sortir. J’étais tout le temps auprès de mes parents. Je ne dis pas que mon affection pour eux en était devenue plus grande, ce n’était peut-être pas possible. Mais elle m’avait donné des joies quotidiennes, que dis-je de chaque heure, que je n’aurais pas connue sans cela. La présence de mes parents mêlait aux choses les plus simples, aux actes les plus insignifiants une douceur infinie, presque pas sentie à ce moment là, trop sentie hélas maintenant, et une sorte de consécration¹⁴.’  

Een andere brief maakt ons getuige van de warme relaties binnen het gezin Proust en van de delicaatheid waarmee men met elkaar, en al zeker met de alsmaar zieker wordende Marcel, omgaat. Vlak na het overlijden van vader Proust schrijft Marcel aan zijn vriendin Princesse de  Caraman-Chimay: 

‘Papa était parti tellement bien. Et à puis quatre heures j’ai entendu parler dans le couloir et comme je sonnais pour qu’on ne parle pas parce qu’on faisait toujours silence quand je reposais, Maman par la porte ouverte sans que je la voie m’a dit qu’il ne fallait pas me fâcher (si vous saviez avec quelle douceur elle m’a dit cela) qu’on venait de téléphoner que Papa s’était trouvé malade à la Faculté et qu’on le ramenait¹⁵. 

Zoals in elk normaal gezin zullen er ook moeilijke periodes, ruzies, misverstanden, oningeloste verwachtingen, momenten van distantiëring, etc. zijn voorgevallen maar daarover zijn er maar weinig bronnen. Tot aan de dood van zijn ouders woont Marcel bij hen in. Hij getuigt van de liefdevolle omgang met elkaar:   

“Quand Papa qui était aussi actif que je suis paresseux et sortait tous les matins remontait le courrier il me disait sachant ma joie : « Une lettre de Mme de Noailles ». Et Maman le grondait, lui disant : « Ne lui enlève donc pas son Plaisir en le lui disant d’avance ». Et je vous assure que c’était une comédie très touchante¹⁶.’  

Over moeder Proust en de innige band met Marcel, over hoe ze hem verzorgt, beschermt, bewaakt, vertroetelt en verwent, hoeven we het hier niet verder te hebben. Dat is genoegzaam bekend.  

Moeder Jeanne zal nooit over de dood van haar echtgenoot heen geraken en in 1905 volgt ze hem  in het graf. Kort na haar dood schrijft Marcel aan zijn vriendin Anne de Noailles: ‘Elle emporte ma vie avec elle, comme Papa avait emporté la sienne¹⁷’.  

Over Marcels relatie met zijn vader wordt soms vermeld dat die gespannen en moeilijk zou geweest zijn. Iemand beweert zelfs dat een moeilijke relatie tussen oudste zonen en hun vaders altijd het geval is. Psychologie van de koude grond lijkt ons dat te zijn. Dat de vaderfiguur in de nooit afgewerkte roman Jean Santeuil niet al te positief wordt geschilderd neemt men vaak voor biografische waarheid aan en dat is verkeerd. Vader Proust werkte gewoon heel veel, was veel uithuizig en liet het gros van de opvoeding over aan zijn echtgenote. Zaken die in die tijd en in dat milieu eerder de standaard waren. Natuurlijk wilde vader Proust dat zijn oudste zoon goed terecht zou komen. Natuurlijk zullen er spanningen in huize Proust geweest zijn over Marcels levenswijze. Natuurlijk moet het voor de vader makkelijker zijn geweest als hij ziet hoe zijn sportieve jongste zoon door het leven, de school en vervolgens zijn medische carrière denderde. Vader Proust heeft zelf ook veel geschreven, maar dan uitsluitend vakliteratuur. Er is echter geen enkele brief van hem bekend. Dat biedt ruimte aan speculaties die eerder de interpretatie van de bedenker ervan weergeven dan de feiten.  

Er zijn sporen die duiden op de warme kant van hun relatie. Jean-Yves Tadié geeft, zonder bron helaas, aan dat vader Proust in 1890 na het lezen van Marcels artikel in het tijdschrift Le Mensuel, zou hebben gezegd dat Marcel ooit in de Académie française zal opgenomen worden¹⁸.   

Robert de Montesquiou schrijft aan Marcel:  

‘En ce qui vous concerne, c’est votre Père qui, je m’en souviens, me donna, un jour que je le rencontrai, cette sensation de l’absolu, dans la transposition noble du « Mes petits sont jolis ». Comme je lui demandais de vos nouvelles, il me répondit : « Marcel travaille à ces cathédrales. » Et la façon dont il articula le pronom me fit entendre qu’à ses yeux, le Moyen-Âge, ainsi qu’il convenait, n’avait œuvré que pour vous, en dentèlant et faisant plier la pierre¹⁹’’.   

Marcel draagt zijn vertaling van Ruskins Bible d’Amiens op aan zijn vader. 

In weerwil van gespeculeer betreffende de rivaliteit tussen de twee broers en de afgunst van Marcel ten aanzien van zijn jongere broertje die -dixit de biograaf Painter en sommige psychoanalitici-  zijn exclusieve plek in het hart van zijn Maman kwam bedreigen, laten feiten zien dat er een diep wederzijds respect heerst tussen beiden. Die feiten zijn dat Marcel, voor wie schrijven en publiceren het centrum van zijn bestaan vormt, een exemplaar van zijn eerste boek Les Plaisirs et les jours stuurt aan Robert met erin een handgeschreven opdracht, een veelzeggend citaat van Corneille: ‘Ô frère plus chéri que la clarté du jour²⁰’.  

Die feiten zijn ook terug te vinden in Marcels correspondentie. In 1901 schrijft Marcel aan zijn moeder:  

‘Dick (=Robert) est vraiment une perle morale autant qu’intellectuelle et physique²¹.’ 

Marcel is ‘garçon d’honneur’ op het huwelijk van zijn broer in 1903. 

Dat die liefde en hoogachting wederzijds is toont het eerbetoon dat Robert Proust voor zijn broer heeft als hij schrijft:   

‘Si haut que je puisse remonter le cours de mes souvenirs d’enfance vers cette période imprecise où se font les premières cristallisations de la mémoire, je retrouve constamment l’image de mon frère veillant sur moi avec une douceur infinie, enveloppante et pour ansi dire maternelle²².      

Maar het grootste eerbetoon is toch dat Robert, tezamen met Jacques Rivière, ondanks zijn drukke professionele leven, jaren tijd investeert om uit cahiers, losse beschreven vellen, manuscripten en proefdrukken de resterende delen van de RTP tot leven te brengen en vervolgens te publiceren.